متخصص ارتوپد کودکان
متخصص ارتوپد کودکان : مشکلات ارتوپدی درکودکان ناشی از ناهنجاری های مادرزادی،اختلالات رشد، آسیب، سرطان استخوان، حالت نامناسب بدن و حتی تغذیه نامناسب است.
درمان بیماری های ارتوپدی در کودکان توسط متخصص ارتوپد کودکان بسیار حائز اهمیت است و هر کودکی ممکن است به علت های مختلف دچار بیماری‌های ساختار ساختمانی بدن شود.
زانوی پرانتزی یا پای به شکل x، در رفتگی لگن و ناهنجاری های زانو از بیماری های شایع ارتوپدی در کودکان هستند همچنین تشخیص زودهنگام این بیماری‌ها نقش مؤثری در درمان‌شان دارد.
فلج مغزی نیز یکی از بیماری هایی است که می‌تواند موجب ناتوانی های حرکتی شود بنابراین پیشگیری از ابتلا به این بیماری بسیار حائز اهمیت است و می تواند از بسیاری از عوارض جلوگیری کند.
کار فوق تخصص ارتوپد کودکان چیست؟
فوق تخصص ارتوپد کودکان با تجربه ترین و بهترین دکتر آموزش دیده برای ارزیابی و درمان مناسب مشکلات اسکلتی عضلانی ،استخوان، مفصل یا عضله در نوزادان تازه متولد شده تا نوجوانانمی باشد.
متخصص ارتوپد کودکان مشکلات اسکلتی عضلانی کودکان را تشخیص، درمان و مدیریت می کند، مانند:
بدشکلی های ستون فقرات و اندام ها در بدو تولد یا در مراحل بعدی زندگی*اسکولیوز، اختلاف طول اندام، پا چنبری*، شکستگی های استخوان، تومور و غفونت استخوان یا مفصل و اختلالات راه رفتن از انجایی که اغلب کودکان قادر به همکاری و پاسخ دادن سوالات حین معاینات بالینی نیستند متخصص ارتوپد کودکان که به نحوه ی معاینه و درمان کودکان اگاهی دارد،آن ها را ارام و به همکاری تشویق می کند.علاوه بر این،اغلب، متخصص ارتوپد کودکان به منظور ایجاد یک محیط راحت و بدون استرس برای کودکان از تجهیزات خاصی مانند اتاق معاینه با طراحی های کودکانه بهره می گیرد.
انواع مشکلات ارتوپدی کودکان:
عارضه‌های ارتوپدی کودکان و نوزادان شامل موارد بسیار زیادی است که به تفکیک قسمتی از بدن که درگیر می‌شود، عبارت اند از :
**پا:
گاهی کودکان ممکن است مبتلابه اختلالات ارتوپدی در ناحیه مچ پا و اطراف آن شوند که عبارت اند از:
**پاچنبری:
عارضه‌های ارتوپدی کودکان و نوزادان شامل موارد بسیار زیادی است که به تفکیک قسمتی از بدن که درگیر می شود عبارت ند از:
Clubfoot یک نوع معمول از نقص مادرزادی است که بر عضلات و استخوان های پا تأثیر می گذارد.
پاچنبری وضعیتی است که پا به‌جای اینکه صاف باشد به سمت پایین چرخیده می شود. این چرخش باعث می شود که انگشتان پا به سمت پای دیگر منحرف شوند. کودک ممکن است با نقص در یک یا هر دو پا متولد شود.
درمان پاچنبری توسط متخصص ارتوپد کودکان:
درمان کلاب فوت در نوزادان و اطفال از اهمیت به سزایی برخوردار است. اگر نوزاد شما دچار مشکل کلاب فوت یا همان نقص مادرزادی پاچماقی شده باشد پاهایش دفرمه شده و به سمت داخل چرخیده است.
در این صورت باید هر چه زودتر به یک متخصص ارتوپد مراجعه نمایید. متخصص ارتوپد اطفال با توجه بر تمامی متدهای روز مناسب ترین راه درمان را برای نوزاد شما انتخاب خواهد کرد.
روش های درمان بیماری پاچماقی نوزادان بسیار متعدد است.پاچنبری به‌تنهایی و خودبه‌خود بهتر نخواهد شد و برای ترمیم نیاز به جراحی دارد اما اکنون پزشکان از یک سری از گچ‌ها، حرکات ملایم و کشش های پا و بریس ها استفاده می کنند تا به آرامی پا را به صاف کنند.
**صافی کف پا:
صافی کف پا شرایطی را توصیف می‌کند که در آن قوس های طولی و یا میانی پا کشیده یا مسطح باشند.
تمام سطح پا در حالت ایستاده، پیاده‌روی و دیگر فعالیت ها با سطح زمین تماس دارند. اکثر نوزادان و بچه های کوچک پاهای تخت دارند که این طبیعی است.
قبل از تشکیل استخوان ها قسمت زیادی از پا و مچ پا از بافت نرم، چربی و غضروف ساخته شده‌اند و قوس هنوز کامل نشده است.
هنگامی که کودک شروع به راه رفتن روی پاها می کند، مفاصل هنوز هم در حال حرکت هستند. این زمانی است که بدشکلی پای کودک آشکار می شود و والدین ممکن است نگران باشند که پای فرزندشان مشکل دارد.
در اکثریت قریب به اتفاق کودکان با افزایش سن باعث بهبود صافی کف پاها می شوند. حتی اگر صافی با افزایش سن کاملاً درمان نشود بعید است که در آینده کودک دچار مشکل شود.
**درمان صافی کف پا:
به گفته متخصص ارتوپد کودکان ممکن است در موارد خفیف صافی کف پا، مخصوصاً در صافی کف پای انعطاف پذیر، نیاز به درمان نباشد.
این مشکل اغلب با رشد و پیشرفت کودک حل می‌شود. بچه‌های کوچک باید تشویق شوند تا هرچه می توانند و هرکجا ایمن است با پای برهنه راه روند.
این کار حساسیت پا را افزایش می دهد. در عین حال حرکت در سطوح مختلف زمین باعث ایجاد قدرت و ثبات پا می شود.
سایر مشکلات ارتوپدی کودکان:
سایر اختلالات ارتوپدی در این ناحیه از پای کودک یا نوزاد عبارت اند از:
** متاتارسوس ادداکتوس:
این یک مشکل مادرزادی است که گاهی باعث خمیدگی قسمت جلو پا می شود. این مشکل معمولاً با درمان دستی، گچ گیری و گاهی جراحی درمان می شود.
**پای کالکانئووالگوس:
این اتفاق در نوزادان با هایپر دورسی فلکشن پا، دوری قوزک پا و افزایش پاشنه والگوس ایجاد می شود که معمولاً به دلیل حالت بدن در داخل رحم ایجاد می شود و زمانی که نوزاد شروع به ایستادن می کند مشکل حل می شود.
** اتصال تارسال :
اتصال تارسال صافی پای اسپاستیک پرونئال همراه با خشکی پای دردناک و اسپاسم عضلات جانبی ساق است که بعد از سن ۹ سالگی ظاهر می شود. این مشکل ممکن است بدون جراحی (به‌عنوان مثال، با گچ و کفی طبی) و یا جراحی درمان شود.
** افزایش قوس طولی پا :
این مشکل باعث افزایش قوس پا می شود که نمی تواند وزن را تحمل کند. گزینه‌های درمان فیزیوتراپی، بسته به شدت مشکل، شامل ارتوپدی و جراحی می شود.
بایدها ونبایدهایی درباره مشکلات استخوانی کودکان اززبان متخصص ارتوپدی کودکان:
ساختار استخوانی بدن افراد از زمان تولد تا بلوغ دچار تغییرات زیادی می شود.متخصص ارتوپدی کودکان بر این باور است که درمان بیماری های ارتوپدی کودکان نسبت به بزرگسالان بسیار متفاوت است و در اغلب موارد روش‌های درمانی متفاوتی دارد.
تشخیص و درمان سریع کودکانی که مبتلا به مشکلات ارتوپدی هستند توسط متخصص ارتوپدی کودکان نقش مؤثری در درمان، کاهش عوارض بیماری و وسعت جراحی دارد.
متخصص ارتوپدی کودکان با اشاره به اینکه اگر در رفتگی لگن و ناهنجاری های زانو در اطفال زود تشخیص داده شود متخصص ارتوپد کودکان می تواند بیمار را بواسطه درمان های غیر جراحی درمان کند،متخصص ارتوپدی کودکان خاطر نشان می کند که تشخیص دیرهنگام این بیماری ها می تواند موجب افزایش طول دوره درمان، ابتلا به عوارض جبران ناپذیر و جراحی های طولانی مدت شود.
عفونت مفاصل و استخوان در کودکان چیست؟
کودکان می توانند در ناحیه استخوان ها، مفاصل و ماهیچه ها دچار عفونت شوند. این عفونت معمولاً در مفاصلی که به استخوان های بلند متصل‌اند، دیده می‌شوند.
این استخوان ها شامل استخوان باسن، زانو، جراح ارتوپد مچ پا و شانه، آرنج و مچ می‌شوند. عفونت عضلات معمولاً در عضلات ران پا، کشاله ران و باسن دیده می شوند.
علت پدیدار شدن عفونت در این نواحی، جریان خون در این نواحی است. جریان خون در نواحی انتهای استخوان و در نزدیکی صفحات رشد استخوان و داخل مفاصل شدید است. در نتیجه، باکتری ها می توانند در این محل ها تجمع کنند.
عفونت مفاصل به دلایل زیادی برای کودکان خطرناک است :
** کودکان زیر ۳ سال به‌سادگی دچار عفونت می شوند. سیستم ایمنی آن‌ها به‌صورت کامل تکامل نیافته است. به علاوه، کودکان در این سن زیاد زمین می خورند که پوست آن‌ها را در برابر ابتلاء به عفونت ها آسیب پذیر می کند.
**عفونت ها داخل سیستم عفونی بدن کودکان به سرعت منتشر می شوند.
** آسیب به استخوان ها و مفاصل می‌تواند رشد کودک را مختل کند و باعث شود نتواند ازنظر فیزیکی سالم باشد. عفونت در ناحیه مفصل لگن بسیار خطرناک است و به‌سرعت باید مورد درمان قرار گیرد.
علت عفونت مفاصل در جلسه مشاوره ارتوپدی مشخص می شود:
**عفونت در ناحیه مفاصل، استخوان ها و ماهیچه ها توسط باکتری هایی که به‌صورت عادی در محیط ما وجود دارند، ایجاد می شوند.
شایع ترین باکتری که موجب پیدایش این عفونت ها می‌شود، استافیلوکوکوس اورئوس نام دارد.باکتری ها به روش های مختلفی می توانند وارد بدن ما شوند. باکتری‌ها با استفاده از جریان خون داخل بدن جا به جا می شوند تا زمانی که به مفصل، استخوان یا ماهیچه ای برسند.
وقتی باکتری به این ناحیه رسید، از جریان خون خارج شده و در همین ناحیه رشد و تکثیر می شوند و موجب پیدایش علائمی که ذکر شد، می شود.
درمان با استفاده از جراحی توسط متخصص ارتوپد کودکان:
در عفونت های خفیف، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها بیماری را درمان می‌کند؛ اما تعدادی از کودکان برای بهبودی کامل نیاز به انجام عمل جراحی دارند تا محل عفونی یا همان چرک به‌صورت کامل پاک‌سازی شود.
این کار فشار و التهاب را از روی استخوان برداشته و جریان خون را بهبود می بخشد. بهبود جریان خون موجب می شود که آنتی بیوتیک ها بهتر به نواحی آلوده منتقل شوند و بهبودی سریع تر حاصل شود.
برای بیشتر کودکان انجام تنها یک عمل جراحی کافی است، اما عفونت های شدید و وخیم ممکن است نیاز به انجام چند عمل جراحی داشته باشند.
در رفتگی مادرزادی لگن:
در رفتگی لگن معمولا به هنگام تولد رخ نمی‌دهد بلکه از ۷ ماهگی در دوران بارداری رخ می‌دهد که به دلیل وجود فیبرون رحمی یا چند قلویی رخ می دهد.
در رفتگی مادرزادی لگن به عنوان یک بیماری در ابتدای تولد با انجام غربالگری در بیمارستان ها به موقع شناسایی و با بستن کمربند‌های مخصوص درمان می شود و در صورت نیاز با عمل جراحی بهبود می یابد.
چه عواملی نوزاد را مستعد دررفتگی لگن می کند؟
**یک عامل مستعدکننده، دخترب ودن نوزاد است چون دخترها ۵ الی ۶ برابر بیشتر از پسرها مستعد در رفتگی مفصل لگن هستند.
**بچه های شکم اول هم بیشتر از بچه های بعدی در خطر ابتلا هستند.
**سابقه دررفتگی لگن در بستگان درجه اول مانند مادر، پدر یا خواهر و برادر نوزاد، احتمال ابتلای وی را ۳۰ تا ۴۰ برابر افزایش می دهد.
**وجود بعضی از مشکلات در دوران جنینی، پزشک ارتوپد را به احتمال مشکل مفصل لگن مشکوک می کند.
مثلا در نوزادانی که در دوران جنینی به دلیل کمبود مایع آمنیوتیک تحت فشار بودند، نوزادانی که با پا متولد شده اند (زایمان بریج)، نوزادانی که با تورتیکولی (کجی گردن) متولد شده اند (۱۲ تا ۱۵ درصد از این نوزادان همزمان با تورتیکولی دررفتگی لگن هم دارند) و یا نوزادانی که ناهنجاری در زانو یا پا دارند، احتمال ابتلا به دررفتگی یا کم عمقی لگن بیشتر است.
در کودکان ی که یکی از این عوامل و نشانه های مستعد کننده را دارند باید علاوه بر، معاینه های دقیق بالینی تحت سونوگرافی مفصل لگن هم انجام دهند.
نکته مهم:
**سونوگرافی در ۳-۴ ماه اول تولد نوزاد کاربرد دارد اما بعد از آن باید بررسی لگن توسط رادیوگرافی صورت گیرد.
مورد خطرساز مهمی که متاسفانه در کشور ما زیاد دیده می شود، قندان کردن کودکان است. هنوز دربرخی از نواحی کشورمان نوزادان را قنداق می کنند که بیشترین میزان دررفتگی در ناحیه لگن در آن مناطق دیده می شود.
باورهای غلط درباره قنداق نوزادان:
یکی از دلایلی که خانواده ها خیلی اصرار دارند کودکان را قنداق بکنند رفع حالت پرانتزی زانوی در نوزادان است.
این وضعیت یک حالت صددرصد طبیعی در طی رشد نوزاد انسان است و در همه نوزادان وجود دارد و تا حدود ۲ سالگی بطرف می شود.
استفاده از قنداق نتنها روند طبیعی رشد و نمو زانوی کودک را تغییر می دهد، بلکه لگن او را هم مستعد دررفتگی می کند.
دررفتگی مادرزادی در چه سنی توسط دکتر ارتوپد خوب درمان می شود؟
گاهی اوقات کودک دو طرفه دررفتگی دارد و چون دو طرف در رفتگی دارد قرینه نبودن پاها که در دررفتگی یک طرف می بینیم همینطور چین های باسن که در دررفتگی یک طرف قرینه نیست و یا لنگش و یا اینکه پاها کامل باز نمی شود در افرادی که در رفتگی دوطرفه هیپ دارند نمی بینیم.
صرفاً فقط علائم به صورت کمتر باز شدن پاها و کمی لنگش است گاهی اوقات بیمار حتی ۲۰ یا ۳۰ سال و گاهی تا ۴۰ سال اصلاً تشخیص داده نمی شود و راه درمان در آن زمان فقط جراحی لگن خواهدبود در بیماران دررفتگی دوطرفه لگن.
**اما از سن ۴ سالگی تا ۸ سالگی اختلاف نظر در مورد جراحی جا اندازی وجود دارد که بعد از چهار سالگی نتیجه پایین تر می آید و بعد از هشت سالگی جراحی جا اندازی بی فایده خواهد بود.
**از سن ۸ سالگی تا زمانی که بیمار درد زیادی داشته باشد و یا ستون فقرات دفورمه شود و یا سایر مفاصل دردناک شود کاری برای بیمار انجام نمی دهیم یعنی زمانی که بیمار درد زیاد و دفورمیتی جدی ندارد کاری با بیمار نداریم.
**دررفتگی مادرزادی لگن همیشه همراه با لنگش است گودی کمر بیشتر می شود و با زیاد شدن گودی کمر راه رفتن بیمار بدشکل می شود و بیمار ناصحیح راه می رود در این حالت فقط یک درمان وجود دارد و آن هم تعویض مفصل هیپ است.
دکتر حامد حکیمی – متخصص ارتوپد
